2ο Νηπιαγωγείο Καρπενησίου: Απρίλιος 2015

Απριλης

Τ’ Απρίλη η αυγούλα πρόβαλλε
κι οι πέρδικες λαλούνε
και τα πουλάκια στις δροσιές
και κείνα κελαηδούνε

Τα λουλουδάκια στις πλαγιές

όλο δροσιά γεμάτα

και κάτω μες στις λαγκαδιές

χορεύουνε τ’ αρνάκια

Ο Απρίλιος, ή Απρίλης, ή Απρίλτς (Ποντιακά), είναι ο τέταρτος μήνας του έτους κατά το Ιουλιανό και το Γρηγοριανό Ημερολόγιο, ο όγδοος κατά το Εκκλησιαστικό που αρχίζει τον Σεπτέμβριο, ο δεύτερος κατά το παλαιό ρωμαϊκό ημερολόγιο και ο δέκατος στο αττικό ημερολόγιο ο οποίος ονομάζονταν Μουνιχιών και αντιστοιχούσε στο χρονικό διάστημα 24 Μαρτίου-22 Απριλίου του Γρηγοριανού ημερολογίου. Ο Απρίλιος περιλαμβάνει 30 ημέρες.

Ο Απρίλιος στην αρχαιότητα

Η λέξη Απρίλιος ετοιμολογείται από το λατινικό Aprillis, από το ρήμα aperire, που σημαίνει «ανοίγω». Είναι ο μήνας κατά τον οποίο ο καιρός «ανοίγει» και έρχεται η Άνοιξη, όπως σημειώνεται στο Μέγα Συναξαριστή. Ο Απρίλιος μέχρι την εποχή του Ρωμαίου Αυτοκράτορα Ιουλίου Καίσαρα περιελάμβανε 29 ημέρες και από τότε 30. Το 65 μ. Χ. ο Νέρων προσπάθησε, χωρίς επιτυχία, να μετονομάσει τον Απρίλιο σε Νερώνιο (Neronius) σε ανάμνηση της σωτηρίας του μετά από μια αποτυχημένη απόπειρα δολοφονίας του στην οποία συμμετείχε και ο δάσκαλός του Σενέκας, που τελικά αυτοκτόνησε για να αποφύγει τον εξευτελισμό.

Ο Απρίλιος στην Ελληνική λαογραφία

Ο ελληνικός λαός αποκαλεί τον μήνα αυτόν και με τα ονόματα Απρίλης, Απρίλες, και Λαμπριάτης από την συμπτωματικά μεγάλη θρησκευτική εορτή που τελείται συνήθως το μήνα αυτό. Ο Απρίλιος και ο Μάιος θεωρούνται οι καθ΄ αυτού μήνες των λουλουδιών εξ ου και η ονομασία Απριλομάης: "Ο Απρίλης με τα λούλουδα κι ο Μάης με τα ρόδα". Χάρη στην ανοιξιάτικη σύνδεσή του ο Απρίλης τραγουδήθηκε ιδιαίτερα από τους ποιητές αλλά κι από τον λαό μας: «Έστησ’ ο Έρωτας χορό με τον ξανθό Απρίλη» και «Ο Απρίλης με τον Έρωτα χορεύουν και γελούνε». Η ενασχόληση, επίσης, του λαού μας με την γεωργία μάς έχει κληροδοτήσει και πολλές άλλες παροιμίες και δημώδη στιχάκια. Για τις απριλιάτικες βροχές, για παράδειγμα, λέγεται το εξής: «Αν κάνει ο Μάρτης δυο νερά κι ο Απρίλης άλλο ένα, χαρά σε κείνο το ζευγά που ‘χει πολλά σπαρμένα». Σ’ άλλες πάλι περιοχές ο Απρίλης αποκαλείται και «Γρίλλης» (γκρινιάρης) επειδή στον μήνα αυτόν τελείωναν τα αποθέματα της προηγούμενης συγκομιδής και δημιουργούνταν οικογενειακές γκρίνιες. Αποκαλείται και τιναχτοκοφινίτης επειδή τινάζουν τα κοφίνια για να τα καθαρίσουν: «Απρίλης, γρίλλης, τιναχτοκοφινίτης». Αναφέρεται, επίσης, και ως Αϊ-γεωργίτης λόγω της εορτής του Αγίου Γεωργίου στις 23 του μήνα, η οποία γιορτάζεται με διάφορους αθλητικούς και ιππικούς αγώνες. Οι κτηνοτρόφοι, και οι Σαρακατσάνοι, θεωρούν τον Άγιο Γεώργιο προστάτη τους, ενώ στις παραδόσεις, τα παραμύθια και τα τραγούδια συνδέεται με τον αρχαίο μύθο του Περσέακαι της Ανδρομέδας.

Πρωταπριλιά

Η «Πρωταπριλιά» με τα αθώα ψέματά της είναι ένα πανευρωπαϊκό έθιμο. Στην Ελλάδα το αρχαίο αυτό έθιμο έφτασε, μάλλον, την εποχή των Σταυροφοριών κι έχει τις ρίζες του στους αρχαίους Κέλτες. Επειδή τον Απρίλιο ο καιρός καλοσύνευε συνήθιζαν την πρωταπριλιά να πηγαίνουν για ψάρεμα. Τις περισσότερες φορές γύριζαν φυσικά με άδεια χέρια, κι έτσι κατέφευγαν σε ψεύτικες ιστορίες για μεγάλα ψάρια. Στη χώρα μας διαγωνίζονται για το ποιος θα πει το μεγαλύτερο ψέμα, όπως το: «Έλα να πούμε ψέματα/ ένα σακί γιομάτο/ φόρτωσα ένα μπόντικα/ σαράντα κολοκύθια/ κι απάνου στα καπούλια του/ ένα σακί ρεβύθια».

Ο Απρίλιος και το Πάσχα

Ο Απρίλης είναι ο κατ’ εξοχήν μήνας όπου γιορτάζεται το Πάσχα, αν και ορισμένες φορές τοΟρθόδοξο Πάσχα μπορεί να γιορταστεί μέχρι

και στις 8 Μαΐου (όπως έγινε το 1983). Το Πάσχα έχει τις ρίζες του στην αρχαία Αίγυπτο, όπου γιορτάζονταν η εαρινή ισημερία, κι από εκεί πέρασε στους Εβραίους ως «Πεσάχ», σε ανάμνηση της Εξόδου τους από την αιχμαλωσία, και τέλος έφτασε και στους χριστιανούς αφού ταυτίστηκε με τον σταυρικό θάνατο του Ιησού Χριστού την περίοδο του Εβραϊκού Πάσχα, το οποίο γιορταζόταν κατά την ημέρα της πρώτης εαρινής πανσελήνου.

Το σχολείο μας στολίστηκε με εργασίες και Πασχαλινές Κατασκευές. Βάψαμε αυγά, φτιάξαμε τις λαμπάδες μας, τα καλαθάκια μας και τις κάρτες μας. Ακούσαμε και είδαμε τα θαύματα του Χριστού, γιορτάσαμε το Λάζαρο και μάθαμε το τραγούδι του, γνωρίσαμε και συμμετείχαμε με τον δικό μας τρόπο στα Πάθη του Χριστού και χαρούμενοι γιορτάσαμε την Ανάστασή του.

Στις 23 Απριλίου με αφορμή την γιορτή του Αγίου Γεωργίου, εκκλησιαστίκαμε στον ιερό ναό Αγ. Γεωργίου στο Καρπενήσι.

Πρόκειται ίσως για την πιο χαρακτηριστική γιορτή της άνοιξης: η γιορτή του Αϊ-Γιώργη είναι απόλυτα εξαρτημένη από την Ανάσταση, ώστε μετατίθεται την επόμενη μέρα του, αν τυχόν το Πάσχα γιορταστεί μετά τις 23 Απριλίου.

Ο Άγιος Γεώργιος είναι αν όχι ο πιο αγαπητός, τουλάχιστον από τους πιο αγαπητούς αγίους, γεγονός που αποδεικνύεται όχι μόνον από τον αριθμό των ανδρών και γυναικών που φέρουν το όνομά του, αλλά και από το πλήθος των εκκλησιών που είναι αφιερωμένες σε αυτόν, όπου τυχόν βρίσκονται Έλληνες. Θυμίζω χαρακτηριστικά τον περίφημο ναό του Αγίου Γεωργίου στην Βενετία, το κέντρο της εκεί ελληνικής παροικίας ιδίως κατά τον 18ο και 19ο αιώνα.

Πολλοί από εσάς θα γνωρίζετε ασφαλώς και το τοπωνύμιο "Αϊ-Γιώργης" στο χωριό μας, το οποίο πιστοποιεί την ύπαρξη ομώνυμου ναού του παλιού χωριού. Ελάχιστα ερείπια του ναού βρίσκονται σκορπισμένα στο μικρό λόφο που σήμερα ανήκει στον παπα-Γιώργη Γαβριλόπουλο, δίπλα στην Λάκκα.Ο ίδιος, μάλιστα, έχει πολλές φορές ανακαλύψει κατά τη διάρκεια εργασιών όχι μόνο αρχιτεκτονικά μέλη, αλλά ακόμη και ανθρώπινα λείψανα, ένδειξη για την χρήση του χώρου και ως κοιμητηρίου (όπως φαίνεται να ισχύει και για τον άλλο ναό στο Παλιοχώρι, τον Άγιο Νικόλαο).

Πέραν, όμως, της ιστορικής αναδρομής, η σημερινή ημέρα είναι για μένα συνδεδεμένη και με το λαϊκό ποίημα για τον Άγιο Γεώργιο, που άκουγα από μικρό παιδί από την γιαγιά μου, Γιωργία και εκείνη, το παραθέτω εδώ σε μιά εκδοχή της Λέσβου. Για να είμαι ειλικρινής, δεν μπορώ να ταυτίσω παρά μερικές μόνον φράσεις ανάμεσα σε αυτήν την εκδοχή και σε εκείνη της γιαγιάς μου, αλλά αυτό δεν είναι παράξενο, αφού η ρίμα (=ομοιοκατάληκτο ποίημα) αυτό απαντά σε πλήθος παραλλαγών.

Χρόνια πολλά σε όλους!